فرهنگ ایتالیایی آداب و رسوم خاصی درباره مهم‌ترین جنبه‌های زندگی اجتماعی، از غذا خوردن و احوال پرسی گرفته تا گشت و گذار و حمل و نقل عمومی و … دارد. درک آداب و رسوم مردم ایتالیا و خو گرفتن با آن برای مسافران پرورش‌یافته در فرهنگی متفاوت دشوار است، با این حال رعایت آداب معاشرت ایتالیایی در ارتباط برقرار کردن با مردم محلی و یادگیری فرهنگ‌شان مؤلفه‌ای مهم و ضروری است. فرهنگ مردم ایتالیا آمیخته با هنر، موسیقی و غذاست. ایتالیا مهد امپراتوری روم، کلیسای کاتولیک رومی و مرکز اصلی رنسانس است که قرن‌ها در سراسر اروپا رونق داشت.
آداب و رسوم غذا خوردن در ایتالیا
گردشگران علاقه‌مند به تفرج در دنیای جذاب غذاها و نوشیدنی‌های ایتالیایی باید آداب و رسوم خاصی را رعایت کنند. مهم‌ترین قوانین مردم ایتالیا برای غذا خوردن به شرح زیر است:
- صبر کنید تا تمام افرادی که قرار است برای صرف غذا بیایند، دور میز حاضر شوند، بعد غذا خوردن را شروع کنید. غذا خوردن در کنار یکدیگر در بعضی فرهنگ‌ها بیش از آن‌که برای صرف غذا باشد، برای دور هم پشت یک میز نشستن و معاشرت با یکدیگر در طول صرف غذاست. فرهنگ مردم ایتالیا از این دسته نیست. قبل از شروع صرف غذا مطمئن شوید که همه حاضر و آماده برای خوردن‌اند. صبر نکردن برای حاضر شدن تمام افراد و شروع هم‌زمان غذا، بسیار بیادبانه تلقی میشود.
- گفتن Buon appetito را فراموش نکنید. گفتن این اصطلاح یکی دیگر از قوانین کلیدی آداب غذا خوردن در ایتالیاست. قبل از شروع غذا همواره باید Buon appetito، یعنی نوش جان، را به حاضران در سر میز بگویید.
- همیشه اول غذا را برای نفر کناری‌تان بکشید. اگر قرار است خودتان غذا یا نوشیدنی را بکشید و بریزید، همیشه اول برای دیگران سرو کنید و برای خودتان آخر از همه غذا بکشید. نگران نباشید؛ اگر مهمانی شام بزرگی باشد، مجبور نیستید برای سی نفر غذا بکشید، فقط برای مهمانان کنار دست‌تان غذا سرو کنید. مهربانی و سخاوت سر میزهای غذای ایتالیایی به شدت مورد قدردانی قرار می‌گیرد.
- قبل از نوشیدن مشروبات الکلی به سلامتی و شادی دیگران بنوشید. گفتن عبارتی برای شادنوشی نیز مانند نوش جان قبل از غذا خوردن اجباری است. گیلاس‌تان را بالا ببرید و بگویید Salute! یا Cin Cin! (به معنای به سلامتی) و بعد صبر کنید تا مهمانان‌تان هم گیلاس‌های‌شان را بالا بیاورند و به شما ملحق شوند.
- با دهان پر حرف نزنید. ایتالیایی‌ها اصلاً دوست ندارند غذای جویده شده در دهان‌تان را ببینند.
- آروغ نزنید. آروغ زدن در بعضی کشورها مانند هندوستان نشانه رضایت و سیری تلقی میشود. اما آروغ زدن در ایتالیا غیر قابل قبول است. به‌طور کلی نباید هیچ صدای بسیار بلندی تولید کنید، برای مثال هورت کشیدن هم ممنوع است.
- هنگام غذا خوردن در خیابان به قوانین شهرداری توجه کنید. این توصیه بیش از آن‌که درباره آداب و رسوم باشد، درباره قوانین محلی است. بعضی شهرداری‌های ایتالیا غذا خوردن در خیابان را با توجه به تعداد بالای گردشگران و رونق گرفتن غذاهای خیابانی ممنوع کرده‌اند. از میزبان یا اداره گردشگری درباره این قانون سؤال کنید تا مجبور به پرداخت جریمه سنگین نشوید.
- اشکالی ندارد که بشقاب‌تان را با نان تمیز کنید. البته به شرطی که نان را با دست‌تان نگیرید. نان را به اندازه یک لقمه ببرید، تکه نان را سر چنگال بزنید و با آن بشقاب‌تان را تمیز کنید. قانون خوشمزه‌ای است.
آداب و رسوم گردش در ایتالیا
برخی گردشگران اصلاً راه و رسم رفتار کردن هنگام بازدید از یک کشور خارجی را بلد نیستند. از آن جا که ایتالیا مقصد گردشگری بسیار محبوبی است، بعضی توریست‌ها هنگام بازدید از مکان‌های دیدنی ایتالیا با رفتارشان خود را انگشت‌نما می‌کنند. در این بخش فهرستی از بایدها و نبایدهای بازدید از جاذبه‌های گردشگری را می‌خوانید تا بتوانید هنگام گشت و گذار مانند مردم ایتالیا رفتار کنید. توجه داشته باشید که این توصیه‌ها متأثر از آداب و رسوم خاص فرهنگ ایتالیاست:
- در کلیساها و دیگر مکان‌های مقدس با صدای آهسته حرف بزنید. مکان‌های مقدس در ایتالیا معمولاً بسیار ساکت‌اند و از تمام بازدیدکنندگان خواسته میشود که به این سکوت احترام بگذارند. اجازه دارید حرف بزنید، اما صدای‌تان نباید بالا برود.
- گوشی تلفن همراه‌تان را در کلیساها و دیگر مکان‌های مقدس خاموش کنید یا در حالت بی‌صدا بگذارید. انجام ندادن این کار علامت بی‌احترامی تلقی میشود و بسیار بیادبانه است.
- به محل‌هایی نروید که مردم مشغول عبادت‌اند. عبادت‌کنندگان به آرامش و احترام نیاز دارند، پس نزدیک‌شان نشوید و هنگام عبور از کنارشان ساکت باشید. سکوت شامل صدای «کلیک» ندادن دوربین یا گوشی همراه هم میشود. در بعضی کلیساها، به‌ویژه کلیساهای پربازدید، مکانی فقط به عبادت‌کنندگان اختصاص داده میشود. به آن جایگاه‌ها نزدیک نشوید.
- به مردم اشاره نکنید. ایتالیایی‌ها دوست ندارند مردم با انگشت به آنان اشاره کنند. این اشاره باعث میشود که حس کنند مانند حیوانات در باغ وحش هستند.
- قبل از عکس گرفتن از یک نفر از او اجازه بگیرید. به همان دلیل فوق باید همیشه قبل از عکس گرفتن از یک نفر از او اجازه بگیرید.
- هنگام سلفی گرفتن رفتار مناسب و عاقلانه داشته باشید. سلفی گرفتن یکی از عادت‌های مفرح و در عین حال مصیبت‌بار عصر معاصر است، چون گاهی باعث میشود که احمقانه رفتار کنیم. وقت سلفی گرفتن به مردمی که قرار است عکس‌های‌مان را در شبکه‌های اجتماعی نگاه کنند، فکر می‌کنیم، اما به فکر مردم اطراف‌مان نیستیم. پس عاقلانه رفتار کنید. قبل از سلفی گرفتن مطمئن شوید که رفتارتان توهین‌آمیز و بیادبانه نیست. برای مثال سلفی گرفتن مقابل یادمان قربانیان جنگ جهانی دوم بیادبانه تلقی میشود.
آداب و رسوم احوالپرسی در ایتالیا
توصیه‌های زیر را برای احوالپرسی طبق آداب و رسوم مردم ایتالیا رعایت کنید:
- لبخند بزنید. ایتالیایی‌ها برای ارتباط برقرار کردن از حالت‌های صورت و زبان بدن فراوان استفاده می‌کنند و معاشرت با افرادی که صورتی بی‌حالت دارند، برای‌شان واقعاً سخت است. اگر هنگام احوالپرسی یا معرفی خود به روی مخاطبتان لبخند نزنید، او فکر خواهد کرد بی‌ادب هستید یا از او متنفرید.
- دست بدهید. دست دادن یکی از ویژگی‌های مهم آداب و رسوم مردم ایتالیا هنگام آشنایی یا احوالپرسی در ملاقات‌های کاری است. البته دست دادن بین آشنایان، به‌ویژه آقایان نیز رایج است.
- دو بار گونه‌های دوستان و خویشاوندان‌تان را ببوسید. ایتالیایی‌ها علاقه فراوانی به روبوسی دارند، البته به پای فرانسوی‌ها نمی‌رسند. دو بار گونه‌های دوستان و خویشاوندان‌تان را هنگام سلام و خداحافظی ببوسید. قبول داریم، زیاد است؛ اما رسم ایتالیایی‌هاست و رسمی است که عاشقش هستند.
- بیش از حد رسمی نباشید. مردم ایتالیا از مردم بسیاری از کشورهای جهان خون‌گرم‌تراند و رفتار صمیمانه‌تری دارند. ایتالیایی‌ها علاقه چندانی به تشریفات رسمی ندارند. سعی کنید خودتان را با میزان تشریفات رسمی‌ای تطبیق بدید که مخاطبتان در برخورد با شما به کار می‌گیرد.
آداب و رسوم مهمانی رفتن و وارد شدن به خانه مردم ایتالیا
برای این که مهمان خوبی در خانه یک ایتالیایی باشید، باید آداب و رسوم خاصی را رعایت کنید. توصیه‌های ساده زیر کمک می‌کند تا میزبان‌تان را به شدت تحت‌تأثیر قرار بدهید و اثر خوبی بر روی دوستان احتمالی‌تان بگذارید:
- کفش‌تان را درنیاورید. در بسیاری از کشورهای جهان رسم است که مهمان کفشش را به نشانه احترام به خانه میزبان درمی‌آورد. اما در ایتالیا برعکس است. بنابراین اگر از شما خواسته شد، اصلاً کفش‌تان را درنیاورید.
- تنها دوروبر خانه نچرخید. آزادانه در خانه دیگری چرخیدن رفتار نامناسب و بی‌ادبانه‌ای است.
- چیزی را که تعارف‌تان می‌کنند، قبول کنید. ترک خانه میزبان بدون صرف قهوه، یک تکه کیک یا حتی یک لیوان آب باعث ناامیدی میزبان میشود. پس بگذارید میزبان‌تان از شما پذیرایی کند.
آداب و رسوم استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در ایتالیا
اتوبوس و مترو در ایتالیا غالباً شلوغ و پراسترس است، به همین دلیل هنگام استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی باید بسیار مهربان باشید. قوانین پایه‌ای برای رفتار گردشگران در وسایل حمل و نقل عمومی وجود دارد:
- صندلی‌تان را به افراد مسن، ناتوان، بانوان باردار و کودکان بدهید.
- با صدای بلند حرف نزنید. در وسایل حمل و نقل عمومی با صدای بلند، به خصوص با تلفن حرف نزنید و بدون هدفون به موسیقی گوش ندهید.
- وقتی می‌خواهید از کنار کسی بگذرید، گفتن Permesso را فراموش نکنید. Permesso معادل «ببخشید» لغتی جادویی است که مهربانی‌تان را به هم‌سفران‌تان نشان می‌دهد.
آداب و رسوم لباس پوشیدن در ایتالیا
ایتالیا قوانین خاصی برای لباس پوشیدن ندارد و مختارید هر چه دوست دارید، به تن کنید. البته ناگفته نماند که برخی پیشگامان مد می‌ترسند که بیش از حد «توریستی» به نظر برسند. اگر می‌خواهید به خوبی با مردم ایتالیا قاطی بشوید، باید از چند نکته زیبایی‌شناختی آگاهی داشته باشید. چند سبک مد در بسیاری از شهرهای ایتالیا، مانند ونیز، میلان و فلورانس محبوب است.
مد ایتالیایی، به‌ویژه سبک‌های میلان، مانند اکثر پایتخت‌های مد از کلاس، وقار و برازندگی خاصی برخوردار است که منحصر به همین کشور است. منحصر به فرد بودن برای مدسازان محلی به معنای ترکیب کردن مدهای زودگذر با سنت است. علاوه بر پیش رفتن با جدیدترین مدهای روز مهم است لباس‌هایی را پیدا کنید که از نظر سه معیار قیمت، کیفیت و مواد برتر از بقیه باشند.
مواد به کاربرده شده برای تهیه لباس ارتباط تنگاتنگی با کیفیت لباس دارد. با توجه به قیمت باید به دنبال جنس اعلا مانند چرم اصل، پشم، نخ‌پنبه ارگانیک و حتی ژاکارد بگردید. در نهایت لازم است نوعی ویژگی «گران» را به لباس‌تان بدهید، حتی اگر آن را از زارا خریده باشید. به‌علاوه باید لباس مناسب فصل بپوشید، چون موادی مانند لینن معمولاً برای ایجاد عایق در برابر سرما توصیه میشود. البته انتخاب بهترین مواد معمولاً مستلزم هزینه‌ای گزاف است. قیمت لباس در صورت طراحی شدن یا سفارش دادن لباس به خیاط دوبرابر میشود.
اگر هنوز مطمئن نیستید که در ایتالیا باید چه لباسی بپوشید، فهرست مختصر زیر درباره بایدها و نبایدهای لباس پوشیدن در ایتالیا را رعایت کنید:
- از طرح‌ها و نقوش چاپ شده روی لباس واهمه نداشته باشید. مردم ایتالیا عاشق رنگ‌ها و طرح‌های جسورانه‌اند. اگر می‌خواهید با محلی‌ها هم رنگ شوید، سفر به ایتالیا فرصت مناسبی است تا بلوز پلنگی‌تان و چکمه‌های بلند کروکودیل‌تان را بپوشید.
- حداقل یک تکه از لباس‌تان طراحی‌شده باشد. همان‌طور که گفتیم ایتالیا معدن کالاهای لوکس است. مطمئنم که همگی توان مالی سبک زندگی طراحی‌شده را نداریم، اما حداقل باید برای خرید یک تکه طراحی شده از پوشش‌تان، مانند کیف یا گردن‌بند دست به جیب شوید.
- از اکسسوری‌ها استفاده کنید. استفاده از عینک آفتابی، جواهرات و زیورآلات خاص هر تیپ شخصیتی و دستمال گردن در ایتالیا مرسوم است. سعی کنید این اکسسوری‌ها را به کمد لباس‌تان اضافه کنید.
- لباس‌ها و سبک‌های متفاوت را انتخاب کنید. مد حول محور تجربه می‌چرخد. توصیه می‌کنیم یک لباس غیرعادی، مثلاً لباس بسیار گشاد، اندامی یا اغراق‌آمیز را امتحان کنید.
توصیه‌هایی برای سفر به ایتالیا
هنگام سفر به ایتالیا حتماً نکته‌های زیر را به خاطر بسپارید:
- به سبک لباس پوشیدن‌تان توجه کنید.
ایتالیایی‌ها از روی لباس پوشیدن مردم درباره‌شان قضاوت می‌کنند و از روی سبک لباس پوشیدن و معرفی خودتان به ایرانی یا خارجی بودن‌تان پی می‌برند. پس دمپایی‌های‌تان را در خانه بگذارید.
- در اولین دیدار از لغت ciao استفاده نکنید.
Ciao مختص احوالپرسی با دوستان و آشنایان است. پس به‌جای ciao از Buon Giorno به معنای صبح بخیر یا Buona Sera به معنای عصربخیر استفاده کنید. مردم ایتالیا عاشق توریست‌هایی‌اند که حداقل سعی‌شان را برای ایتالیایی حرف زدن می‌کنند، حتی اگر طرز حرف زدن‌تان طوری است که فقط چند لغت ابتدایی را بلدید.
- مراقب وسایل‌تان باشید.
مانند هر شهر بزرگی باید مراقب وسایل‌تان باشید. حواس‌تان باشد که وسایل باارزش‌تان را در جیب نگذارید و همیشه کیف زیپ‌داری همراه داشته باشید تا هیچ کس فکر دزدی از شما به سرش نزند.
- هنگام رد شدن از خیابان به هر دو طرف نگاه کنید.
رانندگان ایتالیایی اکثر اوقات نمی‌ایستند و صبر نمی‌کنند تا عابر منتظر از خیابان رد شود، پس پیش از عبور از خیابان هر دو طرف را به دقت نگاه کنید. بهترین راه برای متوقف کردن رانندگان برقرار کردن تماس چشمی است. توصیه ساده‌ای به نظر می‌رسد که در عین حال ضروری است. همان‌طور که در حال عبور از خط عابر پیاده هستید، به وسایل نقلیه در حال نزدیک شدن نگاهی بیاندازید و با برقراری تماس چشمی با راننده یا حرکت دست به راننده اعلام کنید که نوبت شماست از خیابان رد بشوید.
- یادتان نرود که زانوها و شانه‌های‌تان را در کلیسا بپوشانید.
سفرتان به ایتالیا بدون بازدید از کلیسای جامع سن پیتر در واتیکان یا کلیسای جامع سن مارک ونیز کامل نخواهد بود. نکته مهم این است که برای ورود به این کلیساهای شگفت‌انگیز باید زانوها و شانه‌های‌تان را بپوشانید. ایتالیا هنوز کشوری کاملاً کاتولیک است و وقتی پای رفتن به کلیسا در میان باشد، قوانین پوشش عفیفانه را رعایت می‌کند. پس با پوشش مناسب وارد کلیسا بشوید.
- پول نقد همراه داشته باشید.
تمام فروشگاه‌ها و رستوران‌ها کارت اعتباری قبول نمی‌کنند، پس بهتر است شرط احتیاط را رعایت کنید و پول نقد همراه داشته باشید. به این ترتیب پس از صرف غذا به خاطر اجبار برای پرداخت نقدی صورت‌حساب سرگردان و آشفته نمی‌شوید.
- فکر دمپایی پوشیدن هنگام پیاده‌روی در ایتالیا را از سرتان بیرون کنید.
لازم نیست همیشه مانند یک گردشگر حرفه‌ای کتانی سفید بپوشید، اما پوشیدن کفش راحت هنگام گردش در شهرهای مختلف تفاوت چشمگیری را در آسودگی‌تان ایجاد می‌کند.
پرسش‌های پرتکرار
در ایتالیا درباره چه موضوعاتی نباید حرف بزنیم؟
از اظهارنظرهای کلی درباره جرم و جنایت، فساد و رشوهخواری، مافیا یا شرکت ایتالیا در جنگ جهانی دوم خودداری کنید.
روبوسی در ایتالیا عادی است؟
بوسیدن گونهها روی هوا هنگام احوالپرسی با آشنایان قدیمی در ایتالیا مرسوم است و از گونه چپ شروع میشود، به این کار ‘il bacetto’ میگویند. البته آقایان در جنوب ایتالیا عموماً فقط با اعضای خانواده‌شان روبوسی می‌کنند و ترجیح می‌دهند برای ابراز محبت هنگام احوالپرسی به آرامی به پشت مخاطب‌شان بزنند.
چه رفتاری در ایتالیا غیرقابل قبول است؟
دراز کردن بازو روی میز یا گذاشتن دستها روی ران رفتار ناشایستی تلقی میشود. گذاشتن آرنجها روی میز نیز رفتار نامناسبی است. تا زمانیکه همه غذایشان را تمام نکردهاند، از سر میز بلند نشوید. نوشیدن چیزی به جز آب یا شراب با غذا غیرعادی است.
برقراری تماس چشمی در ایتالیا بیادبانه است؟
انتظار میرود که با مخاطبتان تماس چشمی مستقیم برقرار کنید و این تماس را در طول گفتگو حفظ کنید. مردم بعضی بخشهای ایتالیا سهواً و از روی کنجکاوی به دیگران خیره میشوند. البته یادتان نرود که خیره شدن عموماً بیادبانه است. به‌علاوه اگر فردی با جایگاه اجتماعی پایین به فردی با جایگاه اجتماعی بالاتر از خود خیره شود، این کارش علامت اعتراض و سرپیچی در نظر گرفته میشود.
شلوار جین پوشیدن در ایتالیا ایرادی ندارد؟
هرچند اروپایی‌ها بیشتر از آمریکایی‌ها شیک‌پوش هستند، جین پوشیدن در ایتالیا اشکالی ندارد. با این حال درست نیست جین اسیدشور شده و به شدت زاپ‌دار بپوشید، جین مشکی و آبی متوسط تا تیره انتخاب کنید. شلوار جین مشکی تنگ همیشه در اروپا شیک محسوب میشود.
